Đề Đọc hiểu truyện: Người mẹ xóm Nhà thờ (Nguyễn Minh Châu) nằm trong bộ Đề Thi cuối kỳ 1 môn Văn 12 Trường THPT Lâm Bình. Đề đọc hiểu bám sát chương trình học, có đáp án và thang chấm điểm chi tiết kèm theo ở bản word.
Đọc văn bản sau:
NGƯỜI MẸ XÓM NHÀ THỜ
[ Lược trích: Nhân vật “ tôi” và một người bạn đường trong chuyến đi công tác được chính quyền bố trí nghỉ tạm tại xóm nhà thờ. Cậu bé Nết dẫn nhân vật “tôi” về nhà của mình và bà nội. Đó là mẹ Lân – người đàn bà có đạo, cần cù, rất yêu quý cán bộ. “Tôi” đã được mẹ Lân kể lại chuyện nhà của mình từ ngày quân Pháp kéo quân về càn quét. Vợ chồng anh Lân – con trai của bà di cư và đã thất lạc nhau, chỉ còn mẹ Lân cùng với bé Nết quay trở về làng sinh sống. Sau một dạo công tác ở một tỉnh vùng trong, “tôi” trở lại xóm nhà thờ. Giặc Mỹ bắt đầu ném bom bắn phá các tỉnh phía trong, nhà mẹ Lân đã bị cháy sạch.] Tôi tìm thấy ở cuối vườn một cái túp trông vó bè mới dựng, chiếc cần vó đang từ từ cất lên khỏi mặt nước. Tôi nhìn sang bên kia sông. Một trận địa pháo mới đắp nằm giữa lưng chừng sườn núi. Tiếng bác Tuất – người cán bộ xóm – từ trong núi hỏi vọng xuống:
(Trích)
Nguyễn Minh Châu
– Có được nhiều chép không hả mẹ?
– Ối ra. Hôm nay được anh ạ!
Tôi mừng quýnh vì nhận ra đúng tiếng mẹ Lân trả lời. Tôi khom lưng chui vào trong túp. Mẹ trông thấy người bước vào, đưa ngọn đèn dầu đã vặn nhỏ soi ngang mặt. Tôi chào mẹ. Mẹ vẫn bé nhỏ, trầm tĩnh và hiền hậu. Không đợi tôi hỏi thăm, mẹ Lân khi nhận ra tôi liền kêu:
– Anh đã trở ra đấy ư? Cha thằng Mỹ, nó đốt mất nhà, anh ngủ ở đâu được bây giờ?
Tôi đặt ba lô xuống chiếc chõng đã gãy mất một góc, kê bằng mấy viên gạch và nhìn quanh, hỏi:
– Em Nết chạy đâu rồi mẹ?
Tôi vừa sực nhớ đến món quà tôi cố lùng cho Nết, một mảnh thép lấy ở xác máy bay Mỹ để rèn một con dao trổ rất tốt. Ngọn đèn trên tay mẹ bỗng rung rung, ánh lửa trắng bệch ra trên cặp môi mấp máy. Một nỗi đau ghê gớm cố nén chặt đang hiện trên khuôn mặt mẹ rồi từ từ, hai giọt nước mắt ứa ra, nặng trĩu, lăn xuống đôi gò má răn reo.
Giặc Mỹ đã giết mất em Nết, chú học sinh gác phòng không của tôi rồi!
Lát lâu sau khi báo cái tin ấy cho tôi biết bằng một tiếng kêu xé ruột, mẹ Lân ngồi tựa chiếc cần vó, không động đậy. Chỉ có đôi mắt già nua phản chiếu ánh lửa nhìn qua vai tôi, vào cái khoảng tối mênh mông, phía ngôi nhà cũ. Tôi cắn chặt môi. Bất cứ chỗ nào quanh đây, tôi cũng tìm thấy hình dáng em, chú học sinh thông minh và đáng yêu, chiếc mũ cói rộng vành, dải khăn quàng đỏ bay phất phơ trước ngực và những mảnh gỗ dẻ căng phồng hai túi quần.
Tôi ngồi lặng đi, lòng căm thù giặc mỗi lúc lại nhen thêm, cho đến khi tôi sinh ra ngạc nhiên về thái độ quá bình thản của mẹ. Em Nết mất, kẻ thù đã dứt đi một phần da thịt, vậy mà mẹ vẫn đủ bình tâm làm việc, còn lo tôi không có chỗ ngủ.
Mẹ trao chiếc đèn vào tay tôi, đứng thẳng người ghé vai tỳ lên chiếc cần vó làm bằng hai cây luồng rất dài. Chiếc cần vó nặng trĩu thốt lên tiếng kêu ken két. Cử chỉ của mẹ vẫn chính xác và mạnh mẽ. Từ từ cho mặt nước khởi động, mẹ nhấc bổng những chiếc gọng vó lên [….]
Hôm ấy, vào quãng gần chiều một cơn giông từ bên kia dốc đổ sang, từng đợt gió xoáy bị nghẹt trong hẻm núi lùa ra rất mạnh. Nhiều tốp máy bay địch bất ngờ lao vút tới. Trận đánh xảy ra rất nhanh. Giữa khung cảnh mù mịt khói đạn cùng cơn giông bão đang nổi lên ầm ầm, người ta thấy một người đàn bà, tay cầm chiếc đòn gánh, đang lao qua những đám cháy ngoài bờ sông chạy lên trận địa. Bên kia sông, từ xóm nhà thờ vẳng lên tiếng thét, tiếng la khóc, và lửa đỏ cháy bừng bừng; một cụm khói đen như cái nấm đã trùm kín cái xóm nhỏ.
Người đàn bà quần áo cháy sém, tả tơi chạy thẳng tới bên một ụ súng, đôi mắt đỏ ngầu ngước lên nhìn những chiếc máy bay như một đàn thú vờn lượn trên đầu. Một tiếng thét bật lên:
– Các con hãy bắn đi, giết đi! Giết hết chúng nó đi!
Chiến sĩ cắm chặt môi đạp cò. Mọi người đều nghe rõ. Đó là tiếng thét của mẹ Lân! Cả một vùng trời giông bão rạch ngang dọc những tia chớp. Người mẹ đau khổ đứng sừng sững trên mặt đất, bàn tay cầm chiếc đòn gánh chĩa thẳng lên trời: “Giết đi! Giết hết chúng nó!”. Trông mẹ chả khác nào một khối căm giận đang bốc thành ngọn lửa. Quả thật, lần đầu tiên tôi được trông thấy một người mẹ trong tư thế dữ dội như vậy […].(Theo Nguyễn Minh Châu tuyển tập truyện ngắn, NXB Văn học, 2006, tr.74-77)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Xác định ngôi kể của người kể chuyện.
Câu 2. Chỉ ra những chi tiết miêu tả tâm trạng của mẹ Lân khi nghe nhân vật “tôi” hỏi thăm về bé Nết.
Câu 3. Phân tích hiệu quả của biện pháp tu từ liệt kê trong câu văn sau:
Bên kia sông, từ xóm nhà thờ vẳng lên tiếng thét, tiếng la khóc, và lửa đỏ cháy bừng bừng; một cụm khói đen như cái nấm đã trùm kín cái xóm nhỏ.
Câu 4. Câu “Em Nết mất, kẻ thù đã dứt đi một phần da thịt, vậy mà mẹ vẫn đủ bình tâm làm việc, còn lo tôi không có chỗ ngủ.” giúp bạn hiểu được điều gì về nhân vật mẹ Lân?
Câu 5. Nhận xét tình cảm, thái độ của người kể chuyện với nhân vật mẹ Lân thể hiện qua đoạn văn:
Cả một vùng trời giông bão rạch ngang dọc những tia chớp. Người mẹ đau khổ đứng sừng sững trên mặt đất, bàn tay cầm chiếc đòn gánh chĩa thẳng lên trời: “Giết đi! Giết hết chúng nó!”. Trông mẹ chả khác nào một khối căm giận đang bốc thành ngọn lửa. Quả thật, lần đầu tiên tôi được trông thấy một người mẹ trong tư thế dữ dội như vậy.
Câu 6. Từ hành động của nhân vật mẹ Lân trước những mất mát, bạn hãy bày tỏ quan điểm của bản thân về cách ứng xử nên có với nỗi đau buồn trong cuộc sống. (Trả lời khoảng 5 – 7 dòng)
Tải về toàn bộ đề thi bản word:
